اعتراضات دانشجویی در سینمای ایران | از صریح‌ترین فیلم سیاسی که خاتمی را نقد کرد تا جنجال ندا آقا سلطان و عذرخواهی کمیلی برای حضور در پایان نامه!

گذری کوتاه بر معدود فیلم‌های سینمای ایران که به عنوان فیلم‌هایی با محوریت اعتراض‌های دانشجویی شناخته شده و حاشیه‌ساز شده‌اند.

همشهری آنلاین – وجیهه امیرخانی: امروز ۱۶ آذر، روز دانشجوست. روزی که سه دانشجو (مصطفی بزرگ‌نیا، احمد قندچی و مهدی شریعت‌رضوی) در سال ۱۳۳۲ و در حالی که ۴ ماه از کودتای ۲۸ مرداد می‌گذشت به بهانه اعتراض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس‌جمهور وقت آمریکا توسط نیروهای نظامی در دانشگاه تهران شهید شدند. به همین بهانه مروری کرده‌ایم بر تعداد انگشت‌شمار فیلم‌هایی که از زوایای مختلف به تحولات سیاسی و اعتراضی دانشجویان در دانشگاه‌ها پرداخته و در حافظه سینمای ایران ماندگار شده اند.

متولد ماه مهر

«متولد ماه مهر» ساخته احمدرضا درویش یکی از معدود فیلم‌های اعتراضی سینمای ایران است که در دوره اصلاحات و به طور دقیق همزمان با جنبش‌های دانشجویی آن سال‌ها ساخته شد. این فیلم که بستر اصلی داستان خود را با رابطه عاشقانه دو دانشجو به نام مهتاب (میترا حجار) و دانیال (محمدرضا فروتن) شروع می‌کند آن را بهانه‌ای می‌کند برای تعریف آنچه به دلیل برخی سخت‌گیری ها زمینه‌ اعتراض در دانشگاه‌ها را فراهم می‌کند.

درویش، علی‌ رغم شعارزدگی این فیلم و اغراق‌های گل‌ درشتی که در داستان پردازی آن به خرج می‌دهد با لحن صریح، گزنده و تند آن بسیاری از اتفاقات جریان‌ ساز آن سال‌ها را در دانشگاه به تصویر می‌کشد و همین ویژگی است که «متولد ماه مهر» را اثری قابل تامل و ماندگار می‌کند. صراحت لهجه درویش تا آنجا پیش می‌رود که برای برخی صحنه‌های دانشگاه این فیلم به دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی می‌رود و و همانجا فیلمبرداری را انجام می‌دهد. این فیلم که در جشنواره هجدهم فیلم فجر به نمایش درآمد، میترا حجار را موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن کرد.

اعتراض

«اعتراض» اثر مهم مسعود کیمیایی عنوان فیلم دیگری با محوریت اعتراض‌های دانشجویی که در بحبوحه اتفاقات سال ۱۳۷۸ در دانشگاه‌ تهران، ساخته شد. این فیلم به تعبیری صریح‌ترین فیلم سیاسی سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی است که در آن به راحتی از عناوین آدم‌هایی نظیر سید محمد خاتمی و عطاالله مهاجرانی که در زمان اکران فیلم بر مسند قدرت بودند نام برده شده و به نقد کشیده می‌شوند.

کیمیایی سال‌ها بعد در مصاحبه‌ با هفته نامه خبر گفته بود: «قبل از انقلاب هر اعتراضی مشخص و معین بود. سمت و سو داشت. موضعگیری‌ات معلوم بود. در آن دوره گروه‌ها و سازمان‌های سیاسی، خطوط معین و مشخصی داشتند. وضعیت تو هم به عنوان معترض روشن بود. معلوم بود اعتراضت به کجاست. الان وضعیت فرق کرده، هر اعتراضی تبدیل به لاشه می‌شود، یک جسد بی‌جان می‌شود. از بس که بی‌سمت و سو است، تاثیر نمی‌گذارد. می‌گویند «دندان مار» فیلم خیلی خوبی است. من خودم اینطور فکر نمی‌کنم. دندان مار فیلم سرراست و یکدستی است ولی عقیده معین و مشخصی ندارد. فقط ساختارش آن را نجات داده. خودم فکر می‌کنم «اعتراض» بهتر از «دندان مار» است. حتی سرراست‌تر است از «دندان مار» چون من فقط یک بار شانس آوردم بدون اینکه به مشکل بربخورم، فیلم خودم را بسازم.».

کیمیایی در «اعتراض» جدای از تصاویر اغراق شده از آدم‌ها و شعارزدگی که مختص او و جنس سینمای قهرمان پرور اوست بدون سانسور و ممیزی، رک و راست به سراغ محافل دانشجویی می‌رود و میزگردهایی را نشان می‌دهد که دختر و پسر دانشجو بی‌واهمه پای بحث و جدل نشسته، نقد می‌کنند نظر می‌دهند و سیاسیون به چالش می‌کشند. این فیلم را می‌توان تنها فیلم اعتراضی سینمای ایران به شمار آورد که بدون فوت وقت و گذر زمان درباره وقایع خرداد ۷۸ روی پرده رفت و صحنه هایی از زد و خورد در دانشگاه‌ها، ماموران را نشان می‌دهد.

اعتراض داستان خود را با یک قتل ناموسی شروع می‌کند. امیرعلی (دایوش ارجمند) که شریفه، نامزد برادرش رضا (محمدرضا فروتن) را به دلیل رابطه با مردی به نام احمد به قتل رسانده، پس از دوازده سال از زندان آزاد می‌شود… «اعتراض» درواقع به بهانه روایت ماجراجویانه از یک قتل ناموسی وارد وقایع سیاسی سال ۱۳۷۸ می‌شود و داستان خود را با حوادث سیاسی آن سال پیوند می‌زند. کیمیایی برای ساخت این فیلم شخصیت یوسف را که در ناآرامی‌های دانشگاه بر اثر ضربات وارد آمده به سرش دچار اختلال روانی شده به پسرش پولاد کیمیایی سپرده است.

عصبانی نیستم

«عصبانی نیستم!» به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی رضا درمیشیان، فیلم دیگری است که در بستری عاشقانه به موضوع دانشجویان ستاره‌دار می‌پردازد. داستان اصلی این فیلم که به عنوان دومین اثر بلند درمیشیان مورد توجه منتقدان و اهالی سینما قرار گرفت درباره رابطه عاشقانه دانشجوی ممتازی به نام نوید (نوید محمدزاده) با دختری به نام ستاره است (باران کوثری) که از طرف پدرش تحت فشار است. نوید که به دلیل فعالیت های سیاسی از دانشگاه اخراج شده همه سعیش را می‌کند که در فضایی بدون تنش ستاره را از دست ندهد اما برخی اتفاقات خارج از اراده و اختیار رخ می‌دهد.

«من عصبانی نیستم» به دلیل ورود به ماجرای دانشجویان اخراجی و ستاره‌دار دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد برای اکران در جشنواره سی و دوم فیلم فجر گرفتار حواشی فراوانی شد و با اینکه قرار بود در شهریور ۱۳۹۳ روی پرده برود با اعتراض کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی مجوز اکران آن لغو شد. پس از آن و در سال ۱۳۹۶ هم که قرار بر اکران آن گرفته شد پس از بیانیه بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) از نوبت اکران خارج شد. سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان، این فیلم در حالی که ۲۱ دقیقه کوتاه‌تر از نسخه اصلی شد در اردیبهشت ۱۳۹۷ روانه سینماها شد.

پایان نامه

«پایان‌نامه» به کارگردانی حامد کلاهداری و تهیه‌کنندگی روح‌الله شمقدری یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های سینمای ایران است که یک سال پس از وقایع سال ۱۳۸۸ روی پرده رفت و فضای اجتماعی و سینمایی کشور را ملتهب کرد. این فیلم که با روایتی رسمی به حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ می‌پردازد داستان زندگی ۴ دانشجو به نام‌های ترانه (چکامه چمن‌ماه)، آذر (بهاره افشاری)، کامی (هادی دیباجی) و روزبه (حامد کمیلی) را روایت می‌کند که می‌خواهند پایان‌نامه‌ای را به استاد بهرامی (محمدرضا شریفی‌نیا) تحویل دهند. سر از تشکیلاتی جاسوسی با اهداف براندازانه در می‌آورند…

«پایان نامه» جزو آن دسته از فیلم‌های سینمای ایران است که چه در زمان اکران و چه پس از آن همچنان در سایه حواشی و جنجال‌های فراوان باقی ماند. یکی از حاشیه‌های آن حضور لیلا اوتادی در نقش ندا آقاسلطان بود که سه ساعت بعد با اینکه این خبر از سوی این بازیگر تکذیب شد اما اعتراض مخالفان در شبکه‌ اجتماعی فیس‌بوک تا آنجا پیش رفت که پیام‌های تهدیدآمیزی را به سوی او روانه کرد.

این ماجراها سبب شد جواد شمقدری، معاون سینمایی وزیر ارشاد، در مورد این خبر توضیح بدهد. او گفت: فیلمنامه «پایان‌نامه» را خوانده و داستان آن هیچ ربطی به موضوع ندا آقاسلطان ندارد. در ادامه حواشی این فیلم انصراف بازیگرانی بود که در لیست اولیه کستینگ فیلم آمده بود اما خیلی زود خبر انصراف آنها منتشر شد.

امیر آقایی اولین بازیگری بود که به دلیل تغییر نسخه اولیه فیلم‌نامه از بازی در این فیلم انصراف داد. پس از او هانیه توسلی، سارا خویینی‌ها، مازیار باقری، سعیده حمیدی، سروش حائری و علی نجفی از بازی در پایان‌نامه خودداری کردند.

یکی از دیگر حواشی مهم این فیلم عذرخواهی حامد کمیلی بازیگر این فیلم نیز در یک برنامه رادیویی با اجرای رضا رشیدپور بود. او که برای بازی کردن در این فیلم از مخاطبان برنامه عذرخواهی کرد پیش‌تر در برنامه هفت با اجرای فریدون جیرانی نیز عذرخواهی کرده بود.

• تصاویر | ‌رقابت دیدنی مسی و رونالدو در دنیای کاریکاتور | اثری غم انگیز از مارادونا | پله همچنان پیشتاز است | شاعر فوتبال کیست؟
• نحوه برخورد با پلتفرم‌های خاطی در پخش جام جهانی | برخی محتواهای موجود در پلتفرم‌ها مورد تایید نیست
• ماجرای احترام نظامی به شهاب حسینی و خاطراتی از سریال «شوق پرواز»
  

  

کد خبر 726113 منبع: همشهری آنلاین

• ببینید |‌ صحنه خواستگاری از کتایون ریاحی | چین و چروک‌هامو ببین،‌ تو به جای پسر منی…

• سینماها پنجشنبه تا ساعت ۱۷ تعطیل هستند

• ماجرای قتل دختر جنوبی | چرا عروس آتش باز هم سوخت؟

• چرا شهاب حسینی با دیدن دختربچه‌ در اداره پلیس متحول می‌شود؟ | ماجرای قتل عجیب دختر نوجوان و خوانخواهی پدرش

• ببینید |‌ حرف‌های میترا حجار در میان دانشجویان | سکانس جنجالی یک فیلم سینمایی

• ببینید | رونمایی از نخستین تصاویر فیلم جدید کارگردان انگل | ماجرای یک کارمند یک بار مصرف!

• این فیلم سیاسی اگر الان ساخته می‌شد مجوز نمی‌گرفت؟

• تصاویر رزمایش مشترک ترکیه و جمهوری آذربایجان در مرز ایران | ایجاد پل متحرک روی ارس

• مجری تلویزیون به علی دایی: بیش از این خودت رو مسخره نکن | مرد باش و تا روز سـقـوط جمهوری اسلامی کاسبی نکن!

• پلمب یک داروخانه به دلیل اعتصاب توسط اطلاعات سپاه | داروخانه‌ها بهانه قطعی سایت هم نیاورند؛ برخورد می‌شود

• ببینید | جدیدترین حرف‌های توماج صالحی پس از بازداشت | خواننده جنجالی پشیمان شد ؛ کاش می‌توانستم …

• عکس | جنجالی شدن دست نوشته ۷ سالگی نیکا شاکرمی | ماجرای عجیب «شجاع دل» با دست خط و ادبیاتی متفاوت

• ببینید | پلیس ایران به سمت احدی شلیک نکرد و کسی را نکُشت | بیش از ۶۷ نیروی پلیس در ناآرامی‌ها به شهادت رسیدند

• جزئیات احکام متهمان شهادت روح الله عجمیان | ۵ نفر اعدام ؛ ۱۳ نفر حبس تا ۲۵ سال | تصویر متهمان را ببینید

• تصاویر حرکت غیرمنتظره و متفاوت رئیسی در دانشگاه تهران | واکنش فوری دانشجویان

• اولین واکنش رونالدو به توافق نجومی با النصر | پیام خاص ستاره پرتغالی به پله با لقبی خاص

• عکس | دست نوازش بر سر کریستیانو رونالدو!

• تصاویر ترک جنجالی جلسه با امام جمعه زاهدان توسط دانشجویان | واکنش متفاوت آیت‌ الله محامی ؛ دانشجویان ناراضی چه کردند؟

• موقع عطسه هرگز این اشتباه مرگبار را نکنید

• تا اجرای کامل قانون حجاب از پای نخواهیم نشست | چادر زنان ما پرچم آزادگی است

• واکشن معنادار نامزد رونالدو به نیمکت نشینی خبرساز کریس/ آن ۱۱ نفر سرود ملی خواندند اما…

• ناگفته‌های جیرانی درباره کتایون ریاحی، گلزار و هانیه توسلی | قرار نبود ریاحی در «شام آخر» بازی کند | فیلمی که در شرایط فعلی هرگز مجوز نمی‌گرفت

• هنرپیشه زن معروف هالیوود که با هواداری از ترامپ جنجال به پا کرد درگذشت

• گزارش محمدرضا احمدی در روز رقابتِ حساس جام‌ جهانی

• یک اعتراض دانشجویی در سینما | فیلمی که مستقیما راجع به سیاست حرف می‌زند

• تماشای رایگان فیلم سینمایی در فرهنگسرا سرو